『ガリア戦記』を原文で読む(第55回)

(テキスト144ページ、5行目〜)

LIV. 1. Hōc proeliō trāns Rhēnum nūntiātō Suēbī, quī ad rīpās Rhēnī vēnerant, domum revertī coepērunt; quōs ubi quī proximī Rhēnum incolunt perterritōs sēnsērunt, īnsecūtī magnum ex hīs numerum occīdērunt.

hic haec hoc(形)(指示詞)この、ここの、ここにある
proelium -ī(中)戦い、戦闘
trans(前)(+対格)〜を越えて、〜を通って向こうに
Rhēnus -ī(男)レーヌス(GalliaとGermaniaの境をなす川/現Rhein)
nuntiō -āre -āvī -ātum(他)知らせる、報告する、伝える
Suēbī -ōrum(男)(複)スエービー(Germaniaの中部にいた大部族)
quī quae quod(代)(関係代名詞)(+直説法)(事実関係)〜するところの(人・もの)
ad(前)(+対格)〜に、〜において、〜の近くに
pa -ae(女)岸、土手
veniō -īre vēnī ventum(自)来る、到着する(ad)
domus -ūs(女)故郷、自国
revertor -vertī -versus sum(自)(形式受動相)引き返す、帰る
coepiō -ere -epī -eptum(他)(反復)始める(+不定法)
quī quae quod(代)(関係代名詞)(連結詞として)=et is、sed siなど
ubi(接)〜(の)時に
proximus -a -um(形)(最上級)最も近い(+対格)
incolō -ere -coluī -cultum(他)住む、居住する
perterreō -ēre -terruī -territum(他)大いに恐れさせる
sentiō -īre sensī sensum(他)知覚する、感ずる、気づく(+対格)
insequor -quī -secūtus sum(他)(形式受動相)追撃する(+人の対格)
magnus -a -um(形)大きな
ex(前)(+奪格)(範囲)〜の中の
hic haec hoc(代)(指示詞)これ、この人
numerus -ī(男)数、数量(ex+奪格) ・magnum numerum hostium occidimus われわれは多数の敵を殺した
occīdō -ere -cīdī -cīsum(他)殺す

2. Caesar ūnā aestāte duōbus māximīs bellīs cōnfectīs mātūrius paulō quam tempus annī postulābat in hīberna in Sēquanōs exercitum dēdūxit;

Caesar -aris(男)カエサル(Julia氏族に属する家名/特にC. Julius Caesar、ローマの将軍・政治家/Brutus、Cassiusらに暗殺された(前44)/以後Hadrianus帝の時代までAugustusの称号とともにローマ皇帝の称号となった)
ūnus -a -um(形)一人の、一つの
aestās -ātis(女)夏
duo -ae -o(数)(基数)二つ(の)
maximus -a -um(形)(最上級)最大の
bellum -ī(中)戦争
conficiō -cere -fēcī -fectum(他)もたらす、ひき起こす
mātūrē(副)早くに、早目に
paulō(副)(奪格)わずかに、少し
quam(副)(関係詞)(+比較級)〜よりも
tempus -poris(中)季節 ・tempus anni 季節
annus -ī(男)年
postulō -āre -āvī -ātum(他)要求(請求)する
in(前)(+対格)(目的または動機を表わして)〜のために
hīberna -ōrum(中)(複)冬営、冬期陣営
in(前)(+対格)(空間的)〜へ、〜に向かって、〜の方へ、〜の中へ
Sēquanī -ōrum(男)(複)セークゥアニー(Gallia CelticaのArar川とJura山脈の間にいた一部族)
exercitus -ūs(男)訓練された軍隊
dēdūcō -ere -duxī -ductum(他)(部隊を)移動させる

3. hībernīs Labiēnum praeposuit; ipse in citeriōrem Galliam ad conventūs agendōs profectus est.

Labiēnus -ī(男)ラビエーヌス(ローマ人の家名/特にT. Atius Labiēnus、GalliaにおけるCaesarの副官/のちにPompeius側に寝返った)
praepōnō -ere -posuī -positum(他)長にする、指揮させる(+人の対格+物・事の与格)
ipse -a -um(代)(強意)自ら、自身
citerior -ior -ius(形)(比較級)より近い ・Gallia citerior 内ガリ
Gallia -ae(女)ガッリア(Galli族の地/のちにローマの属州)
ad(前)(+対格)〜のために、〜の目的で
conventus -ūs(男)(属州総督の開く)法廷
agō -ere ēgī actum(他)行なう、果たす、遂行する
prōficiō -cere -fēcī -fectum(他)前進する、進む
【参考文献】
カエサル『ガリア戦記』〈第1巻〉』遠山一郎・訳注(大学書林
羅和辞典 <改訂版> LEXICON LATINO-JAPONICUM Editio Emendata水谷智洋・編(研究社)