『スキーピオーの夢』を原文で読む(第22回)

(テキスト18ページ、17行目〜)

(29) Hanc tū exerce in optimīs rēbus!

hic hanc hoc(指示代名詞)これ、この人
(人称代名詞)(二人称)あなた、きみ、おまえ
exerceō -ēre -ercuī -ercitum(他)(権力などを)行使する
in(前)(+奪格)(空間的)~の中に、~において、~に
optimus(形)(最上級)最もよい(すぐれた)、最高の
rēs reī(女)仕事、業務

Sunt autem optimae cūrae dē salūte patriae, quibus agitātus et exercitātus animus vēlōcius in hanc sēdem et domum suam pervolābit,

sum esse fuī(自)(繋辞として)~である
autem(接)さらに、そのうえ
cūra -ae(女)注意、配慮、関心(de 物・事の奪格)
(前)(+奪格)(関連・限定)~に関して、~について
salūs -ūtis(女)無事、安全
patria -ae(女)祖国、故郷
quī quae quod(代)(関係代名詞)(連結詞として)=et is、sed isなど
agitō -āre -āvī -ātum(他)(反復)(あちこちへ)追いたてる
et(接)~と(そして)~
exercitō -āre -āvī -ātum(他)(反復)訓練する、鍛える
animus -ī(男)(corpus 肉体に対する)精神
vēlōciter(副)早く、速やかに
in(前)(+対格)(空間的)~へ、~に向かって、~の方へ、~の中へ
hic haec hoc(形)(指示詞)この、ここの、ここにある
sēdēs -is(女)住居、住まい、居所
domus -ūs(女)家、住居
suus -a -um(所有形容詞)(再帰)自分(たち)の、彼(彼女、それ、彼ら、それら)(自身)の
pervelō -āre -āvī -ātum(自)飛んで行く、飛びまわる(in 物・事の対格)

idque ōcius faciet, sī iam tum cum erit inclūsus in corpore, ēminēbit forās, et ea quae extrā erunt contemplans quam maximē sē ā corpore abstrahet.

is ea id(代)(指示詞)彼、彼女、それ
-que(前接辞)(2語を並列する場合、2番目の語に付ける/語群や文の場合はその先頭の語に付ける)~と~、また、そして
ōcior -ior -ius(形)(比較級)よりすばやい(迅速な)
faciō -cere fēcī factum(他)する、行なう
(接)もし~ならば/(+直説法)(単純な可能性)
iam→jam(副)すでに、もう
tum(副)その時(に)、その際(に)、その当時
cum(接)(+直説法)(真に時を示す)~の時に
inclūdō -ere -clūsī -clūsum(他)囲む、閉じ込める(+物・事の奪格 in 物・事の対格)
corpus -poris(中)身体、肉体
ēmineō -ēre -minuī(自)突出する
forās(副)戸外に、外に
contemplor -ārī -ātus sum(他)(形式受動相)熟考する、考察する
quam(副)(関係詞)(+最上級)できるだけ、なるべく
maximē(副)(最上級)非常に、きわめて ・quam maximē できるだけ多く、最大限に
suī再帰代名詞)(属格)(対格:sē)
ā(前)(+奪格)~から、~より
abstrahō -ere -traxī -tractum(他)(力ずくで)引き離す、ひったくる、引きずっていく(a 物・事の奪格)

Namque eōrum animī quī sē corporis voluptātibus dēdidērunt, eārumque sē quasi ministrōs praebuērunt, impulsūque libīdinum voluptātibus oboedientium deōrum et hominum iūra violāvērunt, corporibus ēlapsī circum terram ipsam volūtantur, nec hunc in locum nisi multīs exagitātī saeculīs revertuntur.”

namque(接)もちろん、確かに
voluptās -ātis(女)喜び、楽しみ、満足
dēdō -ere didī -ditum(他)引き渡す、ゆだねる(+人の与格+物・事の対格)
quasi(副)いわば
minister -trī(男)下僕、召使
praebeō -ēre -buī -bitum(他)差し出す、差しのべる
impulsus -ūs(男)押すこと、打撃、衝撃
libīdō -dinis(女)欲望、願望
oboediō -īre -īvī -ītum(自)服従する、従順である(+与格)
deus -ī(男)(複数与格:deōrum)神
homō -minis(男)(女)人、人間
jūs jūris(中)法、法律
violō -āre -āvī -ātum(他)(条約などを)破る、犯す
ēlābor -bī -lapsus sum(自)(形式受動相)すべり出る、すべり落ちる
circum(前)(+対格)~のまわりに
terra -ae(女)地球
ipse -a -um(強意代名詞)自ら、自身
volūtō -āre -āvī -ātum(他)(反復)転がす
nec(副)~でない(=non)
locus -ī(男)場所、位置
nisi(接)(もし)~でなければ
multus -a -um(形)多数の、多くの、豊富な
exagitō -āre -āvī -ātum(他)悩ます、苦しめる
saeculum -ī(中)世代
revertor -vertī -versus sum(自)(形式受動相)引き返す、帰る

Ille discessit; ego somnō solūtus sum.’

ille illa illud(代)(指示詞)あれ、それ、あの人、その人、彼、彼女
discēdō -ere -cessī -cessum(自)立ち去る、遠ざかる
egō(人称代名詞)(一人称)私
somnus -ī(男)睡眠、眠り
solvō -ere solvī solūtum(他)解放する、自由にする
【参考文献】
ラテン語を読む キケロ―「スキーピオーの夢」』山下太郎・著(ベレ出版)
羅和辞典 <改訂版> LEXICON LATINO-JAPONICUM Editio Emendata水谷智洋・編(研究社)