『幸福な生活について』を原文で読む(第3回)

(テキスト10ページ、6行目~)

3 Nihil ergo magis praestandum est quam ne pecorum ritu sequamur antecedentium gregem, pergentes non quo eundum est sed quo itur.

nihil(不変化詞)(中)無、(何も)ないこと
ergō(接)従って、それゆえに
magīs(副)(比較級)(magnus)もっと、さらに
praestō -āre -stitī -stātum(他)まさる、勝つ
est(3人称単数直説法現在)→sum esse fuī(自)(繋辞として)~である
quam(副)(関係詞)(+比較級)~よりも
(副)(語句を否定して)~しない、~でない
pecus -coris(中)(集合的に)家畜
rītus -ūs(男)(+属格)~の流儀で、~のように
sequor -quī secūtus sum(他)(形式受動相)あとから行く、ついて行く
antecēdens -entis(形)(現在分詞)(antecedo)先行する
grex gregis(男)群れ
pergō -ere perrexī perrectum(自)(per-/rego)進む、行く、前進する
nōn(副)(noenum)~でない
quō(副)(qui、quis)(関係詞)~(するところの)そこへ
īre iī itum(自)行く、来る
sed(接)(否定辞の後で)(~ではなく)~で
itur:所相(無人称)>eō

Atqui nulla res nos maioribus malis implicat quam quod ad rumorem componimur, optima rati ea quae magno assensu recepta sunt, quodque exempla nobis multa sunt nec ad rationem sed ad similitudinem vivimus.

atquī(接)(at/qui)(先行部分とは異なるか、必ずしも矛盾・対立するものではない意見・主張を導いて)しかし、それでも
nullus -a -um(形)(ne-/ullus)ない
nōs(代)(複)我々、私たち(→ego)
mājor -or -us(形)(比較級)(magnus)より大きな
malum -ī(中)不幸、災難
implicō -āre -āvī -ātum(他)(in-/plico)巻き込む、巻添えにする、隠れる(+人の対格+物・事の奪格)
quod(接)~ということが(を)
ad(前)(+対格)~に従って、~に応じて
rūmor -ōris(男)評判、世評
compōnō -ere -posuī -positum(他)でっちあげる
optimus(形)(最上級)最もよい(すぐれた)、最高の
reor rērī ratus sum(他)(形式受動相)(~と)思う、考える
is ea id(代)(指示詞)彼、彼女、それ
quī quae quod(代)(関係代名詞)(+直説法)(事実関係)~するところの(人・もの)
magnus -a -um(形)(比較級:mājor、最上級:maximus)多数の、大量の
assensus -ūs(男)(assentior)賛成、賛同、同意
receptus -a -um(形)(完了分詞)(recipio)広く認められた(受け入れられた)
-que(前接辞)(2語を並列する場合、2番目の語に付ける/語群や文の場合はその先頭の語に付ける)~と~、また、そして
exemplum -ī(中)模範、手本
nōbīs(与格)(奪格)→nos
multum -ī(中)(multus)多数、大量
nec(接)そして~でない
ratiōnis(女)理性、分別
similitūdō -dinis(女)(similis)似ていること、類似
vīvō -ere vixī victum(自)生きている、生きる

Inde ista tanta coacervatio aliorum super alios ruentium.

inde(副)それゆえに、そのために
iste -a -ud(指示形容詞)(軽蔑的に)そんな
tantus -a -um(形)これ(それ)ほど大きい(多量の、重要な)
coacervātiōnis(女)(coacervo)積み重ねること
alius -a -ud(形)他の、別の
super(前)(+対格)~の上に(へ)
ruō -ere ruī rutum(自)(建物などが)倒れる、くずれ落ちる

4 Quod in strage hominum magna evenit cum ipse se populus premit (nemo ita cadit ut non et alium in se attrahat, primique exitio sequentibus sunt), hoc in omni vita accidere videas licet: nemo sibi tantummodo errat, sed alieni erroris et causa et auctor est; nocet enim applicari antecedentibus et, dum unusquisque mavult credere quam iudicare, numquam de vita iudicatur, semper creditur, versatque nos et praecipitat traditus per manus error.

in(前)(+奪格)(ある状況・状態など)~で、~において、~のもとで
strāgēs -is(女)瓦礫(がれき)(の山)、残骸
homō -minis(男)(女)人、人間
magnus -a -um(形)(比較級:mājor、最上級:maximus)大きな
ēveniō -īre -vēnī -ventum(自)(ex-/venio)出る、現われる
cum(接)(+直説法)(真に時を示す)~の時に
ipse -a -um(代)(強意)自ら、自信
再帰代名詞)(対格)→suī(再帰代名詞)(属格)(与格:sibi、対格:sē)彼(彼女・それ・彼ら・それら)自身
populus -ī(男)群衆、大勢
premō -ere pressī pressum(他)押す、圧する
nēmō(男)(女)(ne/homo)誰も~ない
ita(副)(条件を表わすut節とともに)~の条件で、~の限りで
cadō -ere cecidī cāsum(自)倒れる、死ぬ
ut(接)(+接続法)(副詞節を導く)その結果として~(否定はut non)/(ita、sic、adeo、tantus、tamなどと呼応して)
et(接)~と(そして)~
in(前)(+対格)(空間的)~へ、~に向かって、~の方へ、~の中へ
attrahō -ere -traxī -tractum(他)(ad-/traho)引き寄せる
prīmus -a -um(形)(最上級)(prior)最初の、初めの、冒頭の、発端の
exitium -ī(中)(exeo)破壊、破滅
sequens -ntis(形)(現在分詞)(sequor)次にくる、あとに続く
hoc(中)(単)(主格)→hic haec hoc(指示代名詞)今述べたばかりのこと
omnis -is -e(形)(単)全体の
vīta -ae(女)(vivo)人生、生涯
accidō -ere -cidī(自)(ad-/cado)起こる(+ut、quod)
videō -ēre vīdī vīsum(他)(受動)~らしく見える、~と思われる、~と考えられる(+不定法)
licet -ēre licuit(licitum est)(自)(非人称)(~することが)自由である、許されている(+不定法)
sibi再帰代名詞)(与格)→sui
tantummodo(副)ただ、単に、~だけ
errō -āre -āvī -ātum(自)誤る、間違う
aliēnus -a -um(形)(alius)他の、他人の、他に属する
error -ōris(男)(erro)誤り、間違い
causa -ae(女)理由、原因(+属格)
auctor -ōris(男)(女)(augeo)作者、著者
noceō -ēre -cuī -citum(自)傷つける、害する、そこなう(+与格)
enim(接)なぜならば、というのも
applicō -āre -plicāvī -plicātum(他)(ad-/plico)(再帰)加わる、仲間になる(+人の与格)
dum(接)もし~ならば、~する限りは
ūnusquisque ūnaquaeque ūnumquodque(形)(unus/quisque)各々の、各自の
mālō malle māluī(他)(不規則変化)むしろ~を好む(選ぶ)(+不定法)
crēdō -ere -didī -ditum(自)信頼する、信用する(+de 奪格)
jūdicō -āre -āvī -ātum(自)(judex)評価する
numquam(副)(ne-/umquam)決して~ない
de(前)(+奪格)(関連・限定)~に関して、~について
semper(副)常に、いつでも
versō -āre -āvī -ātum(他)(反復)(verto)悩ます、苦しめる
praecipitō -āre -āvī -ātum(他)(praeceps)まっさかさまに落とす、突き(投げ)落とす
trāditus -a -um(過分)→trādō -ere -didī -ditum(他)(trans-/do)引き(明け)渡す
per(前)(+対格)(手段・媒介)~によって、~で
manus -ūs(女)(人間の)手

Alienis perimus exemplis; sanabimur, si separemur modo a coetu.

perimō -ere -ēmī -emptum(他)(per-/emo)絶滅させる、滅ぼす
sānō -āre -āvī -ātum(他)(sanus)(好ましくない状況を)正す、直す
(接)(+接続法)(+現在)(可能性はあるものの見込みのなさそうな(本当らしくない)仮定)
sēpārō -āre -āvī -ātum(他)(se-/paro)分ける、分かつ、分離する(+人の対格 a 物・事の奪格)
modo(副)(奪格)(modus)ただ~だけ ・si modo(+接続法)もし~でありさえすれば
ā(前)(+奪格)~から、~より
coetus -ūs(男)(coeo)集団
【参考文献】
幸福な生活について (大学書林語学文庫 3011)』山敷繁次郎・訳注(大学書林
羅和辞典 <改訂版> LEXICON LATINO-JAPONICUM Editio Emendata水谷智洋・編(研究社)